Διάλογος για την παιδεία με ποιους και πώς;
Του Μιχαλη Κουτσιλιερη*, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 01/02/2009
Αφού ξεκαθαρίσω πρώτα ότι σε καμία περίπτωση δεν αμφισβητώ τις προθέσεις των ανθρώπων, γράφω προσπαθώντας να καταλάβω το εάν ο νέος υπουργός Παιδείας έχει κάποιο συγκεκριμένο ερώτημα στο οποίο αναζητά απάντηση μέσα από το διάλογο για την παιδεία και από ποίους περιμένει την απάντηση αυτή. Αφορά ο διάλογος τη διαδικασία εισαγωγής των αποφοίτων των Λυκείων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση; Αφορά την αναδιαμόρφωση των σπουδών στο Γυμνάσιο και Λύκειο ως προς το περιεχόμενο της «παίδευσις» των αποφοίτων στους παραπάνω κύκλους σπουδών; (παίδευσις: η ικανότητα των πολιτών να εκτελούν μεγάλο αριθμό πραγμάτων με χάρη «μετά χαρίτων»). Πρόκειται δηλαδή για την απόκτηση γενικής και όχι ειδικής γνώσης και προπάντων δεν είναι μία προετοιμασία συμμετοχής σε κατατακτήριες εξετάσεις για την εισαγωγή στο πανεπιστήμιο.
Αλήθεια, εάν ο διάλογος του υπουργού αφορά όλα τα παραπάνω, και ίσως ακόμα περισσότερα, δεν αντιλαμβάνομαι το εάν θέλει η παραπάνω συζήτηση να γίνει θεωρώντας ως δεδομένο τον πρόσφατο νόμο-πλαίσιο για την τριτοβάθμια εκπαίδευση ή μήπως εξετάζει και πιθανές τροποποιήσεις σε αυτόν;
Θέλει η συζήτηση αυτή να περιλάβει και τον τρόπο διορισμού των καθηγητών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση; Απλά, θυμίζω ότι ο διορισμός των καθηγητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης γίνεται μετά από πάροδο πολλών χρόνων από την αποφοίτησή τους και ότι βέβαια κανείς τους δεν έχει ασκηθεί ως εκπαιδευτής. Τα πανεπιστημιακά πτυχία σήμερα πιστοποιούν (δυστυχώς) μόνο την επιτυχή επίδοση των φοιτητών μας σε ένα συγκεκριμένο αριθμό εξετάσεων αλλά όχι και συγκεκριμένες δεξιότητες. Ενδιαφέρεται λοιπόν ο υπουργός και για το πώς θα γίνουν οι πτυχιούχοι των πανεπιστημίων μας και καλοί εκπαιδευτές ή δεν σχετίζεται η μεταρρύθμισή του με το θέμα αυτό; Τι αλήθεια προτίθεται να συζητήσει και στη βάση ποίων προϋποθέσεων και με ποίους;
Αν κατάλαβα καλά, όλοι οι εμπλεκόμενοι θεσμικοί και επαγγελματικοί φορείς καλούνται για να συμμετάσχουν στην παραπάνω συζήτηση με τον υπουργό και τους συμβούλους του (οι οποίοι μόλις έφτασαν από το υπουργείο Πολιτισμού). Αλήθεια όμως ποίοι είναι οι αρμοδιότεροι από τους εμπλεκόμενους φορείς στη συζήτηση για την Παιδεία; Είναι οι φορείς που παρέχουν εκπαίδευση (εκπαιδευτική κοινότητα) ή είναι εκείνοι που υφίστανται την εκπαίδευση και τις συνέπειές της (χρήστες: μαθητές, γονείς, παραγωγικές τάξεις – κοινωνία); Αραγε γνωρίζει ο υπουργός ποίος είναι ο σημαντικότερος συνομιλητής του και από πού πηγάζει η δύναμή του για μία επιτυχή μεταρρύθμιση;
Προτροπή μου είναι ο υπουργός να αφουγκραστεί την κοινωνία (χρήστες), η οποία χρόνια τώρα υποφέρει και απαιτεί τη μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Γνωρίζουμε όλοι μας καλά ότι το υπάρχον εκπαιδευτικό σύστημα κοστίζει πολύ και προσφέρει λίγα. Εχει καταντήσει πλέον να είναι μία συνειδητή και δυστυχώς παραδεκτή επιλογή «το εύκολο και μη απαιτητικό δημόσιο Λύκειο», έτσι ώστε τα παιδιά μας να παρακολουθούν φροντιστήρια και ιδιαίτερα μαθήματα από «ειδικούς φροντιστές», οι οποίοι τους προπονούν καθημερινά για τις πανελλήνιες εισαγωγικές εξετάσεις. (Πληροφορούμαι από φίλους, που έχουν παιδιά σε αυτή την ηλικία, ότι το κόστος στην Τρίτη Λυκείου φτάνει πλέον τα 2.000 ευρώ τον μήνα). Εχουμε προφανώς δωρεάν Παιδεία!!!
Δεν χρειάζεται λοιπόν κανένας διάλογος για να πιστοποιήσουμε ότι η κοινωνία μας επενδύει πολλά για μία θέση στην «ελπίδα» μιας πιθανής επιτυχίας στις κατατακτήριες εξετάσεις, οι οποίες είναι μεν αντικειμενικές, κατατάσσουν όμως ως υποψήφιο γεωπόνο κάποιον που θέλει να γίνει φυσικός και ως υποψήφιο μεταλλειολόγο κάποιον που θέλει να γίνει ηλεκτρολόγος μηχανολόγος! Στην παραπάνω κατάταξη – επιλογή τα ιδρύματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης δεν έχουν τον παραμικρό λόγο ή ρόλο!
Η πρόσκληση λοιπόν σε «διάλογο από μηδενική βάση» του υπουργού συνειρμικά φέρνει στο νου μου τα λόγια του καθηγητή David Goltzman από το Πανεπιστήμιο McGill, όταν ως νέος τότε ιατρός του ζήτησα λύση σε ένα πρόβλημα που είχε προκύψει. Θυμάμαι ότι με κοίταξε με έκπληξη και είπε – …μη μου ζητήσεις ξανά να μιλήσουμε για ένα πρόβλημα εάν δεν έχεις να μου παρουσιάσεις τουλάχιστον 2 πιθανές λύσεις… Δεν αξίζει, μου είπε συνεχίζοντας, να συζητάμε για το πρόβλημα αλλά για τη λύση του!
Νομίζω ότι ο υπουργός οφείλει να αντιληφθεί ότι σήμερα μοναδικός αξιόπιστος συνομιλητής του, αλλά και σύμμαχός του, είναι η κοινωνία και όχι οι «παράγοντες». Η κοινωνία απαιτεί ένα νέο εκπαιδευτικό σύστημα. Το νέο εκπαιδευτικό σύστημα πρέπει να είναι «αυτόνομο», θεσπίζοντας τις δικές του αρχές λειτουργίας; «Αυτόδικο», έχοντας δικούς του (δικαστές) κριτές και αξιολογητές; Και «αυτοτελές», δηλαδή να αυτοδιοικείται. Τα παραπάνω ισχύουν σε όλα τα καταξιωμένα εκπαιδευτικά συστήματα. Καταξιωμένο είναι το εκπαιδευτικό σύστημα εκείνο το οποίο επιλέγεται και προτιμάται από τους χρήστες του (κοινωνία), ελεύθερα όχι αναγκαστικά, δηλαδή έχοντας οι χρήστες την επιλογή. Επίσης, το γεγονός ότι ένα εκπαιδευτικό σύστημα / ίδρυμα δυνατόν να μην αποτελεί την πρώτη επιλογή των χρηστών του, αποτελεί και τον καλύτερο μηχανισμό ελέγχου του, εξασφαλίζοντας έτσι μία σχέση λειτουργίας-αποτελέσματος-προτίμησης, και άρα δίνοντάς του τη δυνατότητα αναβάθμισης των εκπαιδευτικών του στόχων.
Δεν θέλω να αδικήσω τον υπουργό και ελπίζω ειλικρινά να κάνω λάθος, αλλά μου φαίνεται ότι η πρόσκλησή του σε διάλογο για την Παιδεία από μηδενική βάση, χωρίς να υπάρχει μία έγκριτη πρόταση «πλαίσιο», αποτελεί μάλλον πολιτικό ελιγμό, ο οποίος οδηγεί δυστυχώς όλους μας στο πουθενά.
* Ο κ. Μιχάλης Κουτσιλιέρης είναι καθηγητής Ιατρικής στο Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
ΑΠΟΨΕΙΣ 
Σχολιάστε